Το άρθρο βρίσκεται σε κατάσταση αναθεώρησης, λόγω πρόσφατων ερευνών κατά τις οποίες βρέθηκαν υψηλές ποσότητες ανθυγιεινών βαρέων μετάλλων στο κακάο και προϊόντα που το περιέχουν.
Ο καφές, τα ενεργειακά ποτά, τα αναψυκτικά τύπου κόλα έχουν γίνει σήμερα αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας των περισσότερων ανθρώπων. Ο λόγος είναι η περιεκτικότητά τους σε καφεΐνη που βοηθούν στο πρωινό ξύπνημα, στη διατήρηση της εγρήγορσης και στην καλύτερη συγκέντρωση.
Όμως, όπως με καθετί, έτσι και με την καφεΐνη, παν μέτρον άριστον. Πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ λελογισμένης κατανάλωσης και κατάχρησης. Δεν αμφισβητεί κανένας ότι ο καφές έχει αντιοξειδωτική δράση στον οργανισμό, όμως όταν ξεπεράσουμε τα 200 mg καφεΐνης την ημέρα, η δράση του είναι περισσότερο βλαβερή παρά ωφέλιμη:
Το άρθρο συνεχίζεται παρακάτω
- Η καφεΐνη αυξάνει το στρες, κάτι που οδηγεί σε αύξηση της φλεγμονής σε διάφορα σημεία του σώματος και την πρόωρη γήρανση
- Η μείωση του ποιοτικού ύπνου λόγω της καφεΐνης προκαλεί προβλήματα στην καρδιά, μείωση της συγκέντρωσης και πρόωρη γήρανση
- Η ποσότητα καφεΐνης που περιλαμβάνεται στον καφέ εμποδίζει την παραγωγή κολλαγόνου δέρμα και άλλα σημεία του σώματος. Το δέρμα σας “γερνάει” γρηγορότερα, το ίδιο συμβαίνει και με τις αρθρώσεις και όλους τους συνδετικούς ιστούς. Επιπλέον, η ζάχαρη που προστίθεται συνήθως στον καφέ βλάπτει ακόμα περισσότερο το κολλαγόνο.
- Αφυδατώνει το δέρμα και τον οργανισμό γενικότερα
Η καφεΐνη έχει χρόνο ημιζωής στον οργανισμό μας 6 ώρες. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι 6 ώρες μετά την κατανάλωση ενός ροφήματος με καφεΐνη θα έχετε στον οργανισμό σας το 50% της ποσότητας που καταναλώσατε. Μετά από άλλες 6 ώρες θα έχετε το 50% από το προηγούμενο 50%. Ανάλογα με την ποσότητα που καταναλώστε αρχικά, χρειάζονται 24 έως 72 ώρες για να εξαλειφθεί πλήρως η καφεΐνη από τον οργανισμό. Ας δούμε με πρακτικά καθημερινά παραδείγματα τι σημαίνει ο χρόνος ημιζωής 6 ωρών και τι συνέπειες έχει στον ύπνο και στην απόδοσή μας.
- Πίνετε στις 9 το πρωί έναν καφέ ή ένα ενεργειακό ποτό που περιέχει 150 mg καφεΐνη. 6 ώρες μετά, στις 3 το μεσημέρι κι αν δεν έχετε καταναλώσει στο μεταξύ κάτι άλλο που περιέχει καφεΐνη, θα έχετε στον οργανισμό σας τη μισή από αυτή την ποσότητα, δηλαδή 75 mg. Μετά από άλλες 6 ώρες, δηλαδή στις 9 το βράδυ θα έχετε στον οργανισμό σας τα μισά από αυτά τα 75 mg, δηλαδή 38 mg. Πρόκειται για ποσότητα που θα σας δυσκολεύει ακόμα να κοιμηθείτε, αλλά λίγο αργότερα, στις 10-11 το βράδυ θα έχει πέσει σε ποσότητα που δεν θα πρέπει να σας δημιουργεί πρόβλημα και στη διάρκεια της νύχτας θα μειωθεί ακόμα περισσότερο, επιτρέποντας έναν καλό ύπνο.
- Πίνετε πριν φύγετε από το σπίτι στις 7:30-8 το πρωί έναν καφέ ή ενεργειακό ποτό με 150 mg καφεΐνη και μια ώρα αργότερα στην εργασία σας άλλο ένα, με 150 mg καφεΐνη. Συνολικά δηλαδή 300 mg καφεΐνη μέσα σε 1-2 ώρες. Το μεσημέρι θα έχετε ακόμα στον οργανισμό σας 150 mg καφεΐνη και το βράδυ 75 mg. Πρόκειται πλέον για ποσότητα που θα προκαλέσει προβλήματα στον ύπνο σας. Ακόμα κι αν καταφέρετε να αποκοιμηθείτε, θα ξυπνήσετε σύντομα μετά από μερικά λεπτά ή θα ξυπνάτε συχνά ή θα κάνετε πολύ ελαφρύ και καθόλου ποιοτικό ύπνο. Μετά από άλλες 6-7 ώρες, δηλαδή το πρωί η ποσότητα θα έχει πέσει στα 30 ή λιγότερα mg. Τότε θα νυστάζετε και θα μπορείτε πλέον να κοιμηθείτε. Όμως θα είναι αργά γιατί είναι πρωί και πρέπει πλέον να σηκωθείτε. Το αποτέλεσμα είναι ότι το πρωί θα είσαστε… πιο νυσταγμένοι απ’ όσο νιώθατε όταν πήγατε για ύπνο. Σας θυμίζει κάτι; Αν αυτό γίνεται καθημερινά, κάθε επόμενο πρωί θα νιώθετε ακόμα περισσότερη κούραση και νύστα, θα συσσωρεύεται έλλειψη ύπνου, τα 150-300 mg καφεΐνης δεν θα επαρκούν πια όσο περνούν οι μέρες και θα χρειάζεστε όλο και περισσότερη, κάνοντας ακόμα χειρότερο τον ύπνο της επόμενης βραδιάς. Αυτό θα δημιουργήσει ανάγκη για περισσότερο καφέ την επόμενη μέρα κι έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Φυσικά αν κάποιος καταναλώνει ακόμα περισσότερη καφεΐνη από αυτή που αναφέρεται στα προηγούμενα παραδείγματα η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη.
Πολλοί άνθρωποι θέλουν να βγουν από τον παραπάνω φαύλο κύκλο αλλά μόλις δοκιμάσουν να κόψουν ή ακόμα μειώσουν τις ποσότητες της καφεΐνης, νιώθουν άμεσα τις συνέπειες της εξάρτησης και αδυναμία να ξυπνήσουν ή να εργαστούν. Πειραματισμοί με διακοπή της καφεΐνης σε μέρες με αυξημένο φόρτο εργασίας σ’ ένα απαιτητικό επαγγελματικό περιβάλλον ίσως δεν είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να μειώσετε τις ποσότητες της καφεΐνης με σταδιακό και ελεγχόμενο τρόπο, καταναλώνοντας εναλλακτικά ροφήματα. Ο καφές ντεκαφεΐνέ είναι μια επιλογή, καθώς διατηρεί τα οφέλη του κανονικού καφέ και κυρίως την αντιοξειδωτική δράση του, χωρίς να έχει καφεΐνη. 2 κουταλάκια καφέ ντεκαφεΐνέ μπορεί να περιέχουν μόλις 4-5 mg καφεΐνης, σε σχέση με τα 150 mg του κανονικού καφέ. Αν πίνετε 3 καφέδες τη μέρα, μπορείτε σ’ έναν από αυτούς να βάλετε μισό κουταλάκι κανονικό καφέ και μισό ντεκαφεΐνέ. Τις επόμενες μέρες μπορείτε να κάνετε το ίδιο και στους υπόλοιπους δύο καφέδες, ώστε σταδιακά ο οργανισμός σας να συνηθίσει τις μικρότερες ποσότητες καφεΐνης. Στη συνέχεια μπορείτε να κάνετε όλους τους καφέδες σας εξ ολοκλήρου ντεκαφεΐνέ.
Μια άλλη επιλογή είναι η σκόνη 100% κακάο. Το κακάο είναι ακόμα πιο ωφέλιμο από τον καφέ, με εντονότερη αντιοξειδωτική δράση και περιέχει πολλές βιταμίνες και μέταλλα σε αντίθεση με τον καφέ που δεν περιέχει τίποτα από αυτά. Επίσης, χάρη στα κορεσμένα λιπαρά που περιέχει το κακάο, μπορεί να βελτιώσει την εμφάνιση του δέρματος, κάνοντάς σταδιακά πιο σφριγηλό, λείο και νεανικό. Περιέχει τις ιδανικές ποσότητες κορεσμένων λιπαρών για να ωφελήσει τον οργανισμό μας (γιατί και τα κορεσμένα λιπαρά σε μικρές ποσότητες προσφέρουν κάποια οφέλη) χωρίς να τον βλάψει.
Ένα κουταλάκι του γλυκού σκόνη 100% κακάο περιέχει 3 mg καφεΐνη. Μπορείτε να αντικαταστήσετε έναν από τους καφέδες της ημέρας με ρόφημα που θα περιέχει 5 κουταλάκια κακάο, στη συνέχεια αυτά να γίνουν 4 και μετά 3 και στη συνέχεια να αντικαταστήσετε σταδιακά και τους υπόλοιπους καφέδες της ημέρας με κακάο.
Λόγω της μικρής περιεκτικότητάς του σε καφεΐνη, το κακάο είναι αδύνατο να επηρεάσει τον ύπνο σας εκτός φυσικά αν καταναλώσετε… δεκάδες κουταλάκια αμέσως πριν πάτε για ύπνο. Επίσης, σε αντίθεση με τον καφέ που σας τονώνει άμεσα, αλλά όταν η δράση της καφεΐνης του περάσει, νιώθετε πολύ πιο εξαντλημένοι απ’ όσο θα νιώθατε αν δεν είχατε καταναλώσει τον καφέ, η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη που υπάρχουν στο κακάο ενεργούν πιο ομαλά και χωρίς μακροχρόνια να σας εξαντλούν. Έτσι, σε αντίθεση με τον καφέ που αν ξεπεράσετε τα 2 φλιτζάνια τη μέρα αρχίζουν τα μεγάλα προβλήματα για τον οργανισμό, στο κακάο τα αντιοξειδωτικά, αντιγηραντικά και άλλα οφέλη υπερτερούν ακόμα και με κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων.
Είναι σημαντικό ότι σε όλη τη διάρκεια του παραπάνω μεταβατικού σταδίου θα πρέπει να φροντίσετε ώστε να κοιμάστε τουλάχιστον 8 ώρες την ημέρα, ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο η ανάγκη του οργανισμού για καφεΐνη. Μετά το πέρας του μεταβατικού σταδίου, θα μπορείτε ξανά κάποιες μέρες να κοιμάστε και μόλις 5-6 ώρες χωρίς την επόμενη να χρειάζεστε καφέ για να ανταπεξέλθετε.
Για περισσότερες πληροφορίες για τα οφέλη που προσφέρει το κακάο στην υγεία, δείτε το άρθρο μας: Κακάο: Η θεΐκή τροφή
Μικρή αύξηση βάρους μετά τη διακοπή του καφέ
Ορισμένοι άνθρωποι μετά τη διακοπή κατανάλωσης καφέ ή άλλων ροφημάτων και αναψυκτικών με υψηλή ποσότητα καφεΐνης παρατηρούν μια μικρή αύξηση του βάρους τους της τάξης του 1 έως 2 κιλών. Αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό και δεν θα πρέπει να σας ανησυχεί, καθώς αύξηση του σωματικού βάρους δεν σημαίνει πάντα αύξηση του λίπους, ούτε ότι παχύνατε πραγματικά. Οφείλεται κυρίως σε τρεις λόγους:
1. Η καφεΐνη αυξάνει τις απώλειες υγρών και αφυδατώνει πολύ σημαντικά ολόκληρο τον οργανισμό. Με τη διακοπή πρόσληψης μεγάλων ποσοτήτων καφεΐνης οι ποσότητες υγρών στον οργανισμό επανέρχονται στα σωστά επίπεδα. Ο οργανισμός είναι πιο ενυδατωμένος και δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί άνθρωποι μερικές εβδομάδες από τη διακοπή πρόσληψης καφεΐνης βλέπουν το δέρμα τους να γίνεται πιο λείο και σφριγηλό. Η αύξηση της υγρασίας στο δέρμα είναι μια μικρή αντανάκλαση του τι συμβαίνει σε ολόκληρο το σώμα. Στην περίπτωση αυτή, η αύξηση του βάρους θα πρέπει να αντιμετωπίζεται θετικά, καθώς πρόκειται για αύξηση της ενυδάτωσης του οργανισμού, δηλαδή αύξηση των υγρών κι όχι λίπους.
2. Όπως είδαμε παραπάνω, η καφεΐνη παρεμποδίζει έως διακόπτει και πλήρως την παραγωγή κολλαγόνου στον οργανισμό. Με τη διακοπή πρόσληψης καφεΐνης αυξάνεται σταδιακά το κολλαγόνο σε κάθε σημείο του σώματος κι αυτό έχει έναν μικρό αντίκτυπο στις ενδείξεις της ζυγαριάς. Πρόκειται για άλλο ένα θετικό αποτέλεμα της διακοπής της.
3. Η καφεΐνη αυξάνει την κινητικότητα του εντέρου, με αποτέλεσμα ό,τι τρώτε να χωνεύεται πιο γρήγορα. Με την αποχή από την καφεΐνη η χώνεψη καθυστερεί περισσότερο, με αποτέλεσμα το φαγητό να παραμένει στο σώμα ανεπεξέργαστα για περισσότερες ώρες. Εν ολίγοις, πρόκειται για βάρος φαγητού που δεν έχει χωνευτεί ακόμα.